Pasmo górskie Beskid Żywiecki

Beskid Żywiecki - najwyższe szczyty
 

Spotkanie z Matką Niepogód, Kapryśnicą

Zdecydowanie największą atrakcją Beskidu Żywieckiego jest Masyw Babiej Góry, którego najwyższym wierzchołkiem jest liczący 1725 m. n.p.m. Diablak. Jest to najwyższy szczyt Beskidu Żywieckiego. Wędrówka na Babią Górę zapewni nam wspaniałe widoki na pozostałą część Beskidu Żywieckiego, a także na Beskid Śląski, Mały, Makowski, Wyspowy i Gorce. Ujrzymy także Podhale, Magurę Orawską i przede wszystkim majestatyczną panoramę Tatr. Szczyt jest pokryty rumowiskiem skalnym, określanym w literaturze turystycznej mianem Tablic Zejsznera. Znajdziemy na nim historyczne atrakcje: kamienny obelisk z 1876 r. upamiętniający 50-tą rocznicę wejścia na Babią Górę arcyksięcia Józefa Habsburga, a także płytę skalną poświęconą Czynowi Legionowemu. Są też pamiątki religijne: słowacki obelisk poświęcony Janowi Pawłowi II, czy wreszcie umieszczona w podszczytowej niszy skalnej statuetka Matki Bożej Królowej Babiej Góry. Po drodze na wierzchołek będziemy podziwiać wszystkie występujące w górach piętra roślinności: od piętra pogórzy, przez regiel dolny, regiel górny, piętro kosodrzewiny (subalpejskie) po piętro alpejskie.

Skąd na Babią Górę? Popularna opcja to wędrówka czerwonym szlakiem z Przełęczy Lipnickiej (Krowiarek), gdzie możecie zaparkować. Trasa przez Sokolicę, Kępę i Wołowe Skałki (Gówniak) to fragment Głównego Szlaku Beskidzkiego. Możecie też iść z Zawoi Markowej mijając po drodze Schronisko PTTK Markowe Szczawiny (1180 m n.p.m). Stąd mamy dwie opcje: na Przełęcz Bronę lub wariantem dla miłośników mocniejszych wrażeń - żołtym szlakiem przez Perć Akademików. Czeka nas wędrówka stromą, północną ścianą masywu. Szlak jak na Beskidy jest wymagający, dlatego też na trasie zamontowano łańcuchy i klamry. Uwaga! Perć Akademików jest zamykana zimą ze względu na zagrożenie lawinowe, dlatego warto śledzić aktualności Babiogórskiego Parku Narodowego o otwarciu i zamknięciu szlaku. Od południa można na Babią Górą wyjść z Lipnicy Wielkiej lub od schroniska Slaná Voda na Słowacji. To oczywiście nie wszystkie trasy, gdyż sieć szlaków jest bogata.

Babia Góra nie bez powodu nazywana jest Kapryśnicą lub Matką Niepogód. Przygotujmy się na zmienne warunki - od typowej "lampy" po deszcz i zawieruchę. A może interesuje Was Babia Górą zimą i zastanawiacie się co ze sobą zabrać? Przede wszystkim ciepłą odzież "na cebulkę", raczki, czapkę, solidne rękawiczki, koniecznie termos z ciepłym napojem. Sprawdźcie też prognozę pogody w takich serwisach jak choćby Meteoblue oraz zagrożenie lawinowe na stronie GOPR. Na Babiej Górze może zalegać śnieg od późnej jesieni do wczesnej wiosny.

Pilsko, czyli góra narciarzy

Skoro jesteśmy przy śniegu, to nie może zabraknąć świetnego na narty Pilska (1557 m. n.p.m.). Szlaki turystyczne na Pilsko krzyżują się poniżej szczytu na Hali Miziowej (ok. 1270 m. n.p.m.), na której znajduje się potężnych rozmiarów schronisko PTTK, a także górna część stacji narciarskiej. Na Pilsko warto wybrać się również pieszo. Najkrótszy szlak na Pilsko biegnie z Korbielowa. Do wyboru mamy zielony szlak, częściowo wzdłuż wyciągu narciarskiego oraz bardziej leśny żółty. Dotrzemy nimi na Halę Miziową, skąd po znakach czarnych lub żółtych dotrzemy na Górę Pięciu Kopców (1535 m. n.p.m.). Główny wierzchołek Pilska leży po słowackiej stronie granicy. W ciągu kilkunastu minut dotrzemy do niego po słowackich zielonych znakach (pamiętajmy, że akcje ratownicze po stronie słowackiej sa płatne, dlatego warto mieć wykupione jednodniowe ubezpieczenie). Możemy też udać się na Halę Miziową z Przełęczy Glinne czerwonym Głównym Szlakiem Beskidzkim.

Beskid Żywiecki - atrakcje i szlaki

Beskid Żywiecki w środkowej części ma budowę gniazdową. Grupa Lipowskiego Wierchu i Romanki (1366 m n.p.m. to wysokość najwyższego szczytu) obfituje w liczne krajobrazy z rozległych hal i jak na Beskidy również duże wysokości. Możemy odbyć wędrówkę klasyczną pętlą z Żabnicy odwiedzając Halę Boraczą (867 m. n.p.m.) ze schroniskiem PTTK. Następnie przez Redykalny Wierch (1144 m. n.p.m.) podejść pod Lipowski Wierch (1324 m. n.p.m.), by wreszcie trafić na popularną Halę Rysiankę (1290 m. n.p.m.).  Z tego miejsca, a także nieodległej Hali Pawlusiej (1190 m. n.p.m.) nacieszymy oczy wspaniałymi, rozległymi panoramami.
 

Beskid Żywiecki warto odwiedzić także w jego południowo - zachodniej części popularnie nazywanej Workiem Raczańskim. Określenie to wzięło się od charakterystycznego przebiegu głównego grzbietu Karpat w tym miejscu oraz poprowadzonej nim granicy polsko - słowackiej. W Worku Raczańskim warto podziwiać rozległą panoramę z najwyższego jego szczytu jakim jest Wielka Racza (1236 m. n.p.m.). Przy dobrej pogodzie doskonale zobaczymy stąd m.in. imponujące szczyty krywańskiej Małej Fatry po słowackiej stronie, Beskid Śląsko-Morawski w Czechach z charakterystyczną Łysą Górą (Lysá hora, 1324 m. n.p.m.), a także Beskid Śląski z Baranią Górą (1215 m. n.p.m.) i Skrzycznem (1257 m. n.p.m.). W rejonie Zawoi alternatywą dla kolejnego zdobywania Babiej Góry mogą być inne nieodległe szlaki i szczyty, takie jak Polica (1369 m. n.p.m.) i sąsiedni Mosorny Groń (1047 m. n.p.m.) z wieżą widokową powstałą w 2022 roku i stanowiącą nową atrakcję regionu. Po drugiej stronie Skawicy piętrzy się Pasmo Jałowieckie z najwyższym Jałowcem (1111 m. n.p.m.). Pobliska Hala Barankowa słynie z wypasu kulturowego. W bacówce prowadzonej przez rodzinę z Podhala spróbujemy najwyższej jakości oscypków i żętycy.

Atrakcje Beskidu Żywieckiego to nie tylko górskie szlaki, ale też ciekawe miejsca na nizinach. W Zubrzycy Górnej możemy odwiedzić Orawski Park Etnograficzny gdzie zapoznamy się z materialną kulturą i tradycjami mieszkańców Górnej Orawy. W Zawoi warto zobaczyć piękny drewniany Kościół św. Klemensa, świątynię bazylikową na planie krzyża. Niedaleko w Zawoi Czatoży zobaczymy dzwonnicę loretańską. Wierzono, że dźwięk jej dzwonu miał odganiać burze. Z kolei będąc w Żywcu po drodze w góry możemy zaglądnąć do Muzeum Browaru.
 

Ośrodki narciarskie w Beskidzie Żywieckim

Pod szczytem Pilska w Korbielowie powstał kompleks narciarski złożony z kilku wyciągów i tras o różnej trudności. Nie licząc Tatr jest to najwyżej położony ośrodek narciarski w Polsce, dodatkową atrakcją jest obecność wspomnianego wyżej schroniska PTTK na Hali Mizowej. W Zawoi na zboczu Mosornego Gronia ulokowano Ośrodek Turystyczno-Narciarski z wyciągiem krzesełkowym. Popularna średnio-trudna trasa zjazdowa jest profesjonalnie przygotowana i oświetlona. Z infrastruktury narciarskiej skorzystamy także w Zwardoniu, Spytkowicach czy też Przyłękowie nieopodal Żywca.

Beskid Żywiecki na rowerze

W całym paśmie znajdziemy liczne miejsca na górską aktywność dla miłośników MTB. Z Rycerki Górnej wyznaczono trasę rowerową pod Schronisko PTTK na Przegibku (1000 m n.p.m.). W środkowej części Beskidu Żywieckiego wyznakowano wymagający żółty szlak rowerowy z miejscowości Brzuśnik pod Górską Stację Turystyczną "Słowianka". Trasy rowerowe spotkamy także w rejonie Mędralowej (1169 m n.p.m.) i Jałowca 1111 (m n.p.m.), w pobliżu którego przebiega Główny Karpacki Szlak Rowerowy. Popularnym celem rowerzystów jest wypad na Halę Rysiankę i jej okolice. Jeśli wolimy pojeździć po płaskim terenie, to warto skorzystać z trasy Velo Soła bięgnącej z Rajczy do Żywca.

Beskid Żywiecki z psem

Atrakcją Beskidu Żywieckiego jest możliwość wędrówki ze swoimi pupilami po prawie całym rozległym pasmie. Wyjątkiem jest obszar Babiogórskiego Parku Narodowego, choć Babią Górę także możemy zdobyć z psem idąc żółtym szlakiem z osady Slaná Voda. Szlak jest dość długi - wejście i zejście liczą łącznie 16 kilometrów. Wędrując z czworonogiem po Beskidzie Żywieckim pamiętajmy o smyczy dla psa, aby nie doszło do spotkań z dziką zwierzyną, a pozostali turyści byli bezpieczni. Jest to ważne szczególnie w rezerwatach przyrody.
 

Gdzie nocować w Beskidzie Żywieckim

W Beskidzie Żywieckim napotkamy wiele schronisk, często o długoletnich tradycjach i bogatej historii. 

Na północnych stokach Babiej Góry leży wspomniane wyżej Schronisko na Markowych Szczawinach. Powstało jeszcze w 1906 r. za sprawą Hugona Zapałowicza, botanika i zasłużonego dla turystyki babiogórskiej działacza. Pierwotny budynek zwany Chatą Zapałowicza był najstarszym istniejącym wówczas polskim schroniskiem w Beskidach. Został rozebrany w 2007 r. i obecnie na polanie możemy nocować w sporym budynku o standardzie hotelu górskiego. 

Dużych rozmiarów murowany budynek może nas ugościć na Hali Miziowej (1274 m. n.p.m.). Bardzo blisko siebie położone są z kolei schroniska PTTK na Hali Lipowskiej (1262 m. n.p.m.) oraz Schronisko PTTK na Rysiance (1290 m. n.p.m.). Nietypowa odległość jest owocem splotu wydarzeń jeszcze sprzed II wojny światowej, w których pojawia się nawet wątek szpiegowski. Schronisko na Rysiance wybudował Gustaw Pustelnik jako polską alternatywę dla niemieckiego ówcześnie schroniska na Hali Lipowskiej prowadzonego przez organizację turystyczną Beskidenverein. Z czasem okazało się, że gospodarz polskiego schroniska współpracował z niemieckim wywiadem. Dziś oba obiekty zarządzane są przez PTTK i mimo bliskości nie mogą narzekać na brak turystów, szczególnie w weekendy i światęczne dni.

W Worku Raczańskim zanocujemy w schronisku PTTK na Wielkiej Raczy, w klimatycznej bacówce turystyki kwalifikowanej na Hali Rycerzowej (1120 m. n.p.m.), a także we wspomnianym wyżej Schronisku PTTK na Przegibku. Kolejna bacówka usytuowana jest pod Krawcowym Wierchem, szczycie liczącym ok. 1080 m. n.p.m. Podobnie jak schronisko na Rycerzowej jest to tzw. "moskałówka", czyli budynek stworzony wg założeń krajoznawcy Edwarda Moskały mający służyć indywidualnym turystom nieoczekującym wygód.

Kolejne schroniskowe obiekty napotkamy choćby na Hali Boraczej, gdzie zjemy "specjalność zakładu" - pyszne jagodzianki, a także w pasmie Polic, gdzie w pobliżu węzła szlaków ulokowało się Schronisko PTTK Na Hali Krupowej (1152 m. n.p.m.). Jak widzicie wędrówka od schroniska do schroniska w Beskidzie Żywieckim daje wiele możliwości!

W Beskidzie Żywieckim dostępne są także oferujące noclegi chatki studenckie. W Worku Raczańskim w pobliżu Zwardonia dostępna jest Chatka Skalanka przy czerwonym szlaku prowadzącym na Wielką Raczę. W dolinie Danielki niedaleko Ujsoł można nocować w Chałupie Chemików. Przy żółtym szlaku z Rajczy na Romankę położona jest Chata na Zagroniu, którą opiekuje się SKPB w Katowicach. Pod szczytem Łoska (868 m n.p.m.) w Paśmie Jałowieckim ulokowano "Chatkę Elektryków", obecnie Studenckie Schronisko Turystyczne "Lasek". Z kolei w Lachowicach, w przysiółku Adamy znajduje się Studencki Schron Turystyczny "Pod Solniskiem".

W okresie wakacyjnym można skorzystać z noclegu w kilku studenckich bazach namiotowych. Znajdziemy je na przełęczy Przysłop Potócki (845 m. n.p.m.), na Hali Górowej (1175 m. n.p.m.), na Przełęczy Głuchaczki (830 m. n.p.m.) przy Główym Szlaku Beskidzkim czy też na stokach Madejowej (835 m. n.p.m.) w Pasmie Podhalańskim.

Beskid Żywiecki - ochrona przyrody

Najwyższą formą ochrony przyrody z jaką mamy do czynienia w Beskidzie Żywieckim jest Babiogórski Park Narodowy. Obejmuje on polską część masywu Babiej Góry, a także fragment pasma Polic. Park powstał w 1953 roku i po powiększeniu w końcówce lat dziewięćdziesiątych zajmuje obszar 3392 ha z otuliną liczącą 8437 ha. W parku występuje ok. 650 roślin naczyniowych, z czego ponad 50 objętych jest ochroną ścisłą. Przykładem rośliny objętej taką ochroną jest okrzyn jeleni, niezwykle rzadki gatunek z rodziny selerowatych będący symbolem BgPN. Babiogórski Park Narodowy nie zakazuje wędrówek nocnych, dlatego wolno wybrać się na Babią Górę po zmroku by obejrzeć wschód słońca. Jest to bardzo popularne wśród turystów i przy dobrej pogodzie gwarantuje niezapomniane wrażenia.

W Beskidzie Żywieckim utworzono również Żywiecki Park Krajobrazowy na obszarze 35 870 ha. Jest to teren środkowej i południowo-zachodniej części pasma, w którym znajdują się północne partie Pilska, Grupa Lipowskiego Wierchu i Romanki, a także Worek Raczański. Do zadań parku należy oprócz ochrony przyrody zadbanie o rozwój podległego obszaru w zgodzie z tradycją kulturową regionu.

W Beskidzie Żywieckim po polskiej stronie napotkamy również aż trzynaście rezerwatów przyrody, w których chroni się m.in. fragmenty pierwotnej Puszczy Karpackiej obfitującej w buki, jodły i jawory. Z racji wysokości szczytów pasma część rezerwatów ochrania naturalny górnoreglowy bór świerkowy.

W Sopotni Wielkiej można odwiedzić wyjątkowy pomnik przyrody - największy w polskich Beskidach wodospad.

Fauna Beskidu Żywieckiego

Czy w Beskidzie Żywieckim spotkamy niedźwiedzia? Jest to możliwe szczególnie po stronie słowackiej, choć te największe w naszym kraju drapieżniki przechodzą również na polską stronę. Możemy je zobaczyć m.in. w masywie Babiej Góry czy też w rejonie Policy. W razie spotkania z niedźwiedziem najlepiej powoli się wycofać i pod żadnym pozorem nie biec. Oczywiście nie należy dokarmiać, zbliżać się i robić zdjęć zwierzęciu. W Beskidzie Żywieckim możemy również ujrzeć jelenia, sarnę czy też dzika, a także mniejsze zwierzęta takie jak lis czy też zając albo gryzonie - myszy leśne albo wiewiórki. W niebo wzbijają się drapieżne ptaki, takie jak kruk, myszołów zwyczajny, pustułka i jastrząb. 

Jaskinie w Beskidzie Żywieckim

Beskidzkie jaskinie mają charakter osuwiskowy. Przykładem jest Jaskinia Oblica w paśmie Polic powstała na skutek spękań warstw piaskowca. Jest ona najdłuższą jaskinią Beskidu Żywieckiego o łącznej długości korytarzy 436 metrów. Drugą co do długości w całym paśmie jest z kolei Jaskinia Wickowa w Sopotni Wielkiej na stokach bocznego grzbietu Romanki. Liczy ona 106 metrów długości, a jej wejście powstało w zapadlisku pośród grożących zawaleniem głazów. Zwiedzanie beskidzkich jaskiń wymaga przygotowania i wiedzy speleologicznej. Nie są to bowiem bardziej turystycznie popularne groty krasowe wymyte przez wodę, ale powstałe przez ruchy górotwórcze i procesy osuwiskowe ciasne plątaniny korytarzy.

Przewodnik beskidzki Michał Raś