BUTY PODEJŚCIOWE

Buty podejściowe to bez wątpienia segment rynku, który w ostatnich latach szalenie zyskał na popularności. Czym właściwie są podejściówki? Czy w zgodzie z trendami każdy potrzebuje takiego obuwia?

Aby odpowiedzieć na te pytania, powiedzmy na początku, czym tak naprawdę jest podejściówka. W uproszczeniu to hybryda buta trekkingowego z butem wspinaczkowym. Używane są przez wspinaczy jako druga para (poza butami typowo wspinaczkowymi, nienadającymi się do marszu), w której można komfortowo i bezpiecznie podejść pod ścianę. Przeznaczone do poruszania się w trudnym technicznie terenie, często poza szlakiem, powinny sprostać szeregowi wymagań. Solidne, odporne na rozdarcia, bardzo przyczepne, a przy tym stosunkowo lekkie - taka mieszanka sprawdza się świetnie w wielu outdoorowych aktywnościach.

BUDOWA
 

Przede wszystkim przyjrzyjmy się podeszwie. To miękka mieszanka gumy sparowana z mało agresywnym bieżnikiem dla zwiększenia powierzchni styku z gładką skałą. Pozwala więc na bezpieczny krok w mocno eksponowanym i wymagającym, górskim terenie. Pozbawiona protektora strefa w przedniej części buta (często oznaczona jako "climbing zone") to recepta na pewne podparcie na stromiznach i małych stopniach skalnych, na których poślizgnięcie może być naprawdę ryzykowne. Ceną za wyśmienitą trakcję jest zmniejszona żywotność, musimy liczyć się z szybszym ścieraniem bieżnika.

Sztywność samej podeszwy waha się w zależności od modelu. Od względnie miękkich, niczym w butach biegowych, do bardzo sztywnych, żywcem wyjętych z klasycznych, ciężkich butów górskich. Sztywniejsza podeszwa przenosi na siebie część obciążenia i w większym stopniu odciąża mięśnie stopy. Bywa to zbawienne przy szczątkowym kontakcie z podłożem na małych stopniach lub drabinkach. Dodatkowa stabilizacja zmniejsza ryzyko kontuzji, zwłaszcza u osób z historią urazów stopy. Z drugiej strony miękki but lepiej dopasowuje się do ukształtowania terenu, zwiększa czucie skały i dodatnio wpływa na przyczepność.

Wiązanie, wzorem butów wspinaczkowych, sięga głęboko, aż do samych palców. Dzięki temu but można bardzo dokładnie dopasować, co docenią zwłaszcza osoby o smukłych stopach.

Materiał cholewki i obecność membrany zależą od przeznaczenia danego modelu. Najczęściej używanym surowcem jest skóra naturalna, ceniona za wysoką wytrzymałość mechaniczną. Alternatywy syntetyczne oferują niższą masę, mniejszą absorpcję wilgoci i nieco wyższy komfort w czasie upałów. Pomimo tego priorytetem pozostaje solidność konstrukcji. Nie liczcie więc na zwiewność i przewiewność znaną z lekkich butów trailowych. Cechą wspólną podejściówek jest obecność otoku gumowego, zwłaszcza w okolicach palców, aby zwiększyć odporność na uszkodzenia.

NISKIE CZY WYSOKIE?
 

Podejściówki to w przeważającej większości półbuty. Cholewka sięgająca poniżej kostki pozwala na redukcję masy i nie ogranicza mobilności w stawie skokowym. Dodatkową zaletą jest poprawa wentylacji. Taki but, nawet zbudowany z grubej skóry i dodatkowo wzmocniony otokiem gumowym, nadal będzie w upalne dni wygodniejszy od wysokiego buta za kostkę.

W przepastnej ofercie rynkowej znajdziemy również warianty o wysokości trzy czwarte, tak zwane midy. Jest to bardzo praktyczny mariaż przyczepności buta podejściowego ze wsparciem oferowanym przez wyższe buty trekkingowe. Ich główną zaletą jest zwiększona ochrona kostki przed zewnętrznymi urazami - w razie poślizgnięcia lub uderzenia w skałę - oraz lepsza stabilizacja stawu, co zapobiega skręceniom. Może to być dobry wybór dla osób z cięższym plecakiem lub wyruszających na szlak przed świtem. Gdy idziemy po ciemku, ryzyko urazu jest dość spore. Wyższa cholewka, zwłaszcza wsparta zintegrowanym gaiterem, zmniejsza także ilość wsypujących się do buta okruchów skalnych, na przykład w czasie pokonywania alpejskich piargów.

DOBÓR ROZMIARU
 

Dobór odpowiedniego rozmiaru to sztuka kompromisu. But dopasowany zapewnia lepsze czucie podłoża i większą precyzję na najtrudniejszych fragmentach szlaków. Z drugiej strony powinien być wystarczająco obszerny, by nie powodować dyskomfortu w czasie wielogodzinnych wyjść, zwłaszcza podczas zejścia na koniec długiego dnia w górach.

Mając na uwadze minimalizację ryzyka kontuzji i komfort w czasie długiego marszu. sugeruję wybierać rozmiar oferujący około 1-1.5 centymetra zapasu długości wkładki względem stopy.

KONSERWACJA
 

Wszyscy chcemy, by buty służyły nam tak długo, jak to możliwe. W końcu pozyskanie odpowiedniej pary często jest procesem czaso- i pracochłonnym. Nadrzędną zasadą zwiększającą żywotność butów jest po prostu utrzymywanie ich w czystości. Piasek, wyschnięte błoto i drobinki skruszonej skały mają tendencję do dostawania się we wszelkie szczeliny, a jako bardzo twardy i ścierny materiał potrafią narobić sporo szkód. Okolice wszycia języka oraz wnętrze buta (pod wkładką) to miejsca, które warto wyczyścić po każdym dniu na szlaku.

W przypadku butów skórzanych regularne czyszczenie i natłuszczenie cholewki zapobiega pękaniu w miejscu zgięcia. Buty z membraną co jakiś czas warto przepłukać wewnątrz przy użyciu letniej wody lub wody z dodatkiem detergentu do prania odzieży technicznej. Następnie płuczemy je samą wodą. Niezależnie od obecności, lub braku, membrany impregnacja cholewki pozwoli zapobiec nadmiernemu nasiąkaniu wodą w czasie deszczu lub przejścia przez kałużę albo potok.

PODSUMOWANIE
 

Podejściówki niejedno mają imię. Lekkie, trampkowate modele doskonale nadają się na buty codzienne i łatwe szlaki, przy okazji kusząc górską stylistyką. Mocno dopasowane i obficie oblane gumą pozwalają na pokonywanie łatwych dróg wspinaczkowych. Spora część oferowanych butów unika skrajności, w zgrabny sposób łącząc przyczepną i sztywną podeszwę z cholewką o wiele trwalszą niż lekkie, siatkowe alternatywy ze świata biegowo-trekkingowego.

Taki but może być ciekawą propozycją dla osób niekoniecznie wybierających się w wyższe partie gór, lecz szukających stabilności i wsparcia oferowanego przez klasyczne, cięższe buty trekkingowe, jednak w lżejszej formie. Uzupełnione stuptutami pozwolą na trekking nawet w lekkich warunkach zimowych. Najlepiej czują się jednak na surowych, strzelistych graniach, technicznie trudnych szlakach i via ferratach. Trudno wyobrazić sobie lepszy wybór do takich zastosowań niż dobry but podejściowy.

Tekst: Kuba Woźniak