Jak na trekkingu chronić się przed deszczem? Ubiór na szlaku jest bardzo ważny

Dbając o swój komfort i bezpieczeństwo na szlaku, trzeba mieć ze sobą narzędzia chroniące nas przed przemoczeniem. Jest to szczególnie ważne w surowych i zmiennych, górskich warunkach.

Pisząc ten tekst w drugiej połowie marca, zerkam na 10-dniową prognozę pogody dla Karkonoszy. Pięć z nich ma być deszczowych, kolejne cztery z opadami śniegu. Niskie temperatury, wszechobecna wilgoć, wiatr i nadal krótkie dni to idealne warunki, by przy odrobinie nieuwagi narazić się na niebezpieczne, a co najmniej nieprzyjemne, wychłodzenie. Woda przewodzi ciepło do 40 razy szybciej niż powietrze, radykalnie przyspieszając utratę temperatury. Dlatego, dbając o swój komfort i bezpieczeństwo, tak ważne jest, by spakować narzędzia (i użyć je potem w odpowiedni sposób) chroniące nas przed przemoczeniem. Zwłaszcza w surowych i zmiennych, górskich warunkach. Zapraszam do przeglądu i omówienia najpopularniejszych rozwiązań.

Odzież membranowa

Pierwszy, intuicyjny wybór to kurtka przeciwdeszczowa, a więc w pełni nieprzemakalna, wiatroszczelna, wyposażona w membranę paroprzepuszczalną. Dla uproszczenia podzielmy je na trzy segmenty:

• ultralekkie, minimalistyczne, bezkompromisowe modele ważące nawet poniżej 100 gramów. Są półprzezroczyste, delikatne, lecz doskonale nadają się jako awaryjne zabezpieczenie we wszelkich scenariuszach, gdzie masa i gabaryt bagażu mają nadrzędne znaczenie (np. biegi górskie, kolarstwo). Komfort użytkowania schodzi w tym wypadku na dalszy plan. 

• turystyczne kurtki przeciwdeszczowe - wykonane z 2,5-warstwowych laminatów oferują rozsądny kompromis niskiej masy i wytrzymałości (śmiało można używać ich z plecakiem, powinny wytrzymać co najmniej kilka sezonów). Dodatki, na które warto zwrócić uwagę, to regulowane mankiety (zapięte szczelnie na mankietach rękawic, poluzowane dla poprawy cyrkulacji powietrza, podciągnięte na przedramiona celem schłodzenia się), ściągacz w dolnej krawędzi (uszczelniony pomaga utrzymać ciepło), regulacja kaptura (ewentualnie jego kompatybilność z kaskiem), możliwości wentylacji (najczęściej przez zamki pod pachami), układ kieszeni i ich funkcjonalność po założeniu plecaka/uprzęży. Im bogatsze wyposażenie, tym większe możliwości dostosowania modelu do panujących warunków. Ten rodzaj kurtek to najlepszy wybór dla zdecydowanej większości zastosowań rekreacyjno-turystycznych.

• hardshelle - mocne kurtki górskie szyte z laminatów 3-warstwowych, przede wszystkim bardzo wytrzymałe mechanicznie, o doskonałych parametrach oraz kroju i dodatkach przeznaczonych do zastosowań w najcięższych warunkach.

Kurtka Viking Trek Pro 2.0
Wiatroszczelna i wodoodporna kurtka, która dzięki tym dwóm cechom zapewnia swoim posiadaczom niesamowitą wygodę i komfort. Wyposażona jest w membranę Aqua Thermo TEX +, która zapewnia doskonałą oddychalność oraz wodoodporność, a jej lekka i elastyczna budowa sprawia, że jest wygodna w noszeniu. Dodatkowo posiada system wentylacyjny pod pachami, wodoodporny zamek i kaptur, a także regulację na rzepy na mankietkach oraz dziurkę na kciuk na mankiecie.
Cena: 599,99 zł

Niestety, cechą wspólną odzieży membranowej jest radykalne ograniczenie paroprzepuszczalności przez nasiąknięcie materiału zewnętrznego. Innymi słowy wilgoć z wnętrza kurtki nie jest w stanie odparować przez pokryty filmem wodnym materiał zewnętrzny. Jeszcze prościej - wyobraźcie sobie, że owijacie się kompletnie mokrym ręcznikiem. To ten mechanizm w największym stopniu ogranicza “oddychalność”, a nie parametry samej membrany. Dlatego też nie przywiązujcie zbyt dużej wagi do wartości liczbowych podawanych w materiałach marketingowych.

Rozwiązania tego problemu są następujące: 

• dbałość o impregnację, tzw. DWR (durable water repellency), czyli hydrofobowe pokrycie materiału - to dzięki niemu krople wody perlą się na powierzchni. Tak długo, jak przestrzenie między włóknami pozostają suche, tak długo membrana może “oddychać”. Najlepszym sposobem odnowienia DWR jest nałożenie impregnatu (w atomizerze lub jako płyn do prania), a następnie cykl suszenia w suszarce bębnowej.

• użycie membrany pozbawionej materiału zewnętrznego - aktualnie dwie firmy mają w ofercie taką technologię: GORE-TEX Shakedry (spotykany u różnych producentów) oraz OutDry Extreme, występujący w ofercie Columbii. Jest to odpowiedź na problem niezadowalającej trwałości pokryć hydrofobowych. Nawet po wielogodzinnym deszczu taką kurtkę wystarczy strzepnąć, by pozbyć się kropel wody z jej powierzchni.

• wentylacja mechaniczna - najczęściej w formie zamków pod pachami lub kieszeni na dłonie podszytych przewiewną siatką. Wymuszony ruch powietrza wyciąga ze sobą nadmiar wilgoci.

Pasta Chiruca Natural Cream
Pasta pielęgnacyjna, utrzymuje buty ze skóry licowej w doskonałym stanie. Miękka i odżywcza kompozycja, na bazie naturalnych olejów zapobiega pojawianiu się pęknięć na skórze butów, jednocześnie nie pogarsza właściwości wentylacyjnych butów. Idealnie współpracuje z membraną GORE-TEX®.
Cena: 59 zł

Impregnat Chiruca Waterproofer ECO
Nie zawierający związków węgla, ekologiczny impregnat w atomizerze. Łatwy i szybki w użyciu, doskonale współpracuje z membraną Gore– TEX®. Dzięki wyjątkowym właściwościom hydrofobowym, zapobiega wchłanianiu wody przez obuwie, jak również zwiększa ochronę przed brudem. Obowiązkowy środek pielęgnacyjny dla osób posiadających buty górskie.
Cena: 79 zł

Doskonałym uzupełnieniem kurtki, zwłaszcza gdy jest zimno, a deszcz ma utrzymywać się przez dłuższy czas, są spodnie membranowe. Najlżejsze, minimalistyczne modele po zwinięciu dosłownie mieszczą się w dłoni, lecz osobiście najbardziej polecam spodnie z pełnymi zamkami po bokach. Kosztem nieznacznie zwiększonej masy otrzymujemy możliwość założenia/zdjęcia spodni bez podnoszenia nóg z ziemi. Nie wymagają ściągania butów, można je założyć/zdjąć nawet w rakach, nartach czy rakietach. Pełne zamki umożliwiają przy tym bardzo efektywną wentylację oraz nie blokują dostępu do kieszeni w spodniach “właściwych”, skrytych pod spodem. Mierząc je, pamiętajcie, by sprawdzić czy odpowiednio układają jako trzecia warstwa, założona na bieliznę i spodnie trekkingowe - być może konieczne będzie wzięcie rozmiaru większego niż normalnie. Poza zabezpieczeniem przed przemoknięciem doskonale sprawdzają się one również jako dogrzanie postojowe/biwakowe.

Kurtka Salewa Pedroc 2.5L Powertex Light Jacket Women
Damska minimalistyczna, superlekka, wodo– i wiatroszczelna techniczna kurtka z impregnacją DWR wolną od PFC. Zastosowany 2,5-warstwowy laminat oferuje wodoszczelność na poziomie 10 000 mm słupa wody i imponującą oddychalność
40 000g/m²/24h. Wytrzymały materiał wierzchni kryje pod sobą poliuretanową membranę zabezpieczoną od spodu ochronnym nadrukiem. Wodoszczelność modelu dodatkowo zwiększają podklejone szwy. Ponadto kurtkę wyposażono w dwie zapinane na zamek kieszenie, dopasowany kaptur i elastyczne mankiety blokujące podmuchy wiatru.
Cena: 949,90 zł

Ponczo

To doskonałe rozwiązanie na intensywne opady w wysokich temperaturach, stąd popularność poncza np. w Azji Południowo-Wschodniej. Są lekkie, kompaktowe, wykonane najczęściej z materiałów znanych z tropiku namiotów lub pokrowców przeciwdeszczowych. Magia poncza polega na otwartości jego konstrukcji, dzięki luźnemu przykryciu sylwetki nie ogranicza ruchu powietrza i unikamy niekomfortowego kiszenia się we własnym pocie.

Kolejną zaletą jest osłona plecaka oraz, przynajmniej częściowo, nóg. Jeśli wybierzecie ponczo-tarp, będziecie mogli użyć go jako prowizoryczne zadaszenie. Największą wadą poncza jest podatność na wiatr, dlatego polecam je przede wszystkim do turystyki nizinnej, poniżej linii drzew. W warunkach graniowych łopotanie materiału na wietrze bywa dezorientujące, do tego przesłania widok bezpośrednio pod stopami. 

Peleryna Helikon-Tex Poncho U.S. Model
Nieprzemakalna, szybko schnąca peleryna przeciwdeszczowa, wykonana z materiału Rip-stop Poliester. Poncho posiada zatrzaski umożliwiające zrobienie rękawów lub połączenie dwóch takich samych peleryn razem. Kaptur wyposażony jest w sznurkowy ściągacz. Duża zaleta peleryny to niewielka waga i małe wymiary po złożeniu – pakowane w woreczek o wymiarach 14 x 22 cm/5,5” x 8,66”.
Cena: 189 zł

Buty

Porządne buty z grubej, dobrze zakonserwowanej skóry, potrafią wytrzymać do kilku godzin ulewy. Później jedynym ratunkiem jest obecność membrany. Podobnie jak w przypadku odzieży, membrana może pracować tak długo jak cholewka buta pozostaje względnie sucha. Z drugiej strony buty o lekkiej konstrukcji, wsparte membraną, (skrajnym przykładem niech będą modele biegowe) odznaczają się odczuwalnie niższą masą oraz nie jest w nich tak gorąco, gdy pogoda okaże się łaskawsza niż w prognozach.

Warstwa wodoszczelna/paroprzepuszczalna nie działa jednak kierunkowo i równie sprawnie zatrzyma wewnątrz buta wodę, która wleje się górą po spodniach, lub w czasie przekraczania zaskakująco głębokiej kałuży czy też potoku. Z uwagi na to, oraz ochronę przed wpadającym do buta błotem, śniegiem i kamieniami, polecam modele za kostkę.

Buty AKU Trekker Pro GTX
Buty, które ulewy się nie boją – Trekker Pro GTX od włoskiego producenta AKU, to dobry wybór podczas marszu m.in w deszczową pogodę. Zostały wyposażone w membranę GORE-TEX® Performance Comfort oraz system AKU Elica Natural Stride, który zadba o komfort Twoich stóp i prawidłowe rozłożenie ich nacisku podczas wymagającego marszu. Dzięki wysokiej cholewce nasza kostka zyskuje pewne podparcie, a gumowy otok zabezpiecza palce przed uderzeniem. Przyczepność do podłoża zapewnia Vibram® Curcuma.
Cena: 1059,99 zł

Skarpety z membraną

Nieoczywistym, lecz bardzo cennym, narzędziem są skarpety membranowe. Poza nieprzemakalnością są w pełni wiatroszczelne. Doskonale współgrają z lekkim, przewiewnym obuwiem, zaskakująco podnosząc komfort użytkowania w mokrych, zimnych warunkach. Umożliwiają tym samym wzięcie jednej pary butów na wyjazd o dużej amplitudzie temperatur.

Poza tym świetnie sprawdzają się jako ciepłe skarpety obozowe, a także wsadzone w buty kolarskie (są mniejsze, lżejsze i wygodniejsze niż neoprenowe ochraniacze zewnętrzne). Ich wadą jest długie schnięcie po pełnym przemoczeniu, np. wlaniu się wody przy przekraczaniu głębokiego strumienia.

Rękawice

Co z dłońmi? To samo, co z całą resztą systemu odzieży - warstwy! Z pewnością macie swoje ulubione lekkie lub średniej gramatury rękawiczki. Zamiast szukać nowego modelu na mokre warunki po prostu uzupełnijcie je zewnętrznymi, wodoszczelnymi łapawicami bez żadnej podszewki. Jest to rozwiązanie lekkie, kompaktowe i wysoce elastyczne. 

Plecak

Czas na plecak i jego zawartość. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem są pokrowce przeciwdeszczowe, często dołączane fabrycznie do plecaków. Sprawdzają się one całkiem nieźle w umiarkowanie mokrych warunkach, lecz mają kilka zasadniczych wad: ograniczają dostęp do kieszeni zewnętrznych, upośledzają cyrkulację powietrza w wentylowanych systemach nośnych (zasłaniając przestrzenie po bokach plecaka), a przede wszystkim nie chronią plecaka od strony pleców. Woda lejąca się godzinami po plecach kurtki powoli i systematycznie przesiąka przez szelki, system nośny, aż w końcu przedostaje się do wnętrza komory głównej. 

Co zatem zrobić? Koniecznie pakujcie zawartości w rolowane worki wodoszczelne. Można użyć jednego dużego worka do wyściełania komory głównej (tzw. pack liner), lub kilku mniejszych. Niestety, pierwsze rozwiązanie wyłącza możliwość korzystania z dodatkowych dostępów do komory głównej. Osobiście stosuję system, w którym jeden duży worek (15-35 litrów) na samym dnie komory głównej zawiera kompletny zestaw noclegowy (m.in. śpiwór puchowy i suche skarpety), a mniejszych worków używam do organizacji reszty bagażu, a przynajmniej elementów wymagających zabezpieczenia przed wodą. Takie rozwiązanie gwarantuje pełną wodoszczelność, nie tylko chroni przed deszczem, ale również uszkodzeniem butelki/termosu wewnątrz plecaka. 

Jak tego używać?

Skupiając się na ostatniej, zewnętrznej barierze dla wody i wiatru łatwo zapomnieć o roli warstw pod nią ukrytych. Po godzinach aktywności w deszczu zawsze spotkacie się z nadmiarem wilgoci zgromadzonej pod odzieżą membranową. To nie znaczy, że kurtka/spodnie przemokły, najczęściej to wilgoć, którą sami wyprodukowaliśmy. Dla możliwie komfortowego doświadczenia fundamentalne znaczenie ma odpowiednia bielizna, sprawnie odprowadzająca pot z dala od skóry. Jeśli wiecie, że będzie mokro załóżcie lekką koszulkę z długim rękawem i kalesony lub ciepłe rajstopy, nawet jeśli nie wzięlibyście ich, sugerując się samą temperaturą powietrza. 

Kolejnym ważnym aspektem jest głęboka introspekcja, słuchanie sygnałów płynących z wnętrza ciała i przewidywanie najbliższych minut. Błędy, które najczęściej można zaobserwować na szlaku, to zwlekanie z dostosowaniem się do panujących warunków, czyli np. zdjęcie jednej z warstw, gdy jesteśmy już kompletnie przepoceni. Przypominam, by w czasie aktywności nie celować w poczucie ciepła. Zamiast tego ma być Wam komfortowo chłodno. 

Czołówka Petzl ARIA 2 RGB
Wodoodporność IP67 gwarantuje niezawodność tej czołówki nawet w bardzo deszczowych warunkach. Ponadto ARIA 2 RGB została opracowana do aktywności, w których dyskrecja
jest kluczem. Oferuje światło o mocy 450 lumenów oraz szeroką wiązkę światła bliskiego zasięgu i poruszania się. Posiada również czerwone, zielone i niebieskie światło, które zapewnia widoczność w nocy, ułatwia czytanie mapy, pomaga identyfikować ślady zwierząt i poprawia widoczność w wodzie. ARIA 2 RGB jest dostarczana z 3 bateriami AAA, jest też kompatybilna z dedykowanym akumulatorem CORE. Zasięg: 10 do 100 m. Czas świecenia 2 do 100 h. Ciężar 106 g.
Cena: 299 zł

Na koniec przypominam, są dwa rodzaje pogody: dobra i bardzo dobra. Dobra wiąże się z zauważalnie mniejszą liczbą osób w terenie, korzystajcie z tego.