Roque de los Muchachos to najwyższy szczyt wyspy La Palma. Po wybuchu wulkanu miłośnicy gór znów mogą ruszać na szlaki

Poniższy tekst ukazał się w wydaniu nr 01(35)/2024.

Konstrukcja z dziesiątek luster mieni się odcieniami niebieskości, od błękitu po głęboki szafir. Przypomina futurystyczne dzieło sztuki albo ogromny, srebrzysty plaster miodu – podobnie jak sąsiednia, w której przeglądają się też rdzawe plamy skał i ciemna zieleń roślin. Osobliwe urządzenia nie dostrzegają jednak żadnego z tych kolorów – patrzą we wszechświat znacznie dalej niż ludzkie oko i widzą go w zupełnie innych barwach.

Dymiący stożek Tajogaite wyrósł we wschodniej części wyspy w niespełna trzy miesiące. Zdjęcie Julia Zabrodzka

Zadaniem teleskopów MAGIC, mających z grubsza powierzchnię kortu tenisowego, jest badanie źródeł promieniowania gamma.

– Pracują bez przerwy i muszą szybko odwracać się ku dowolnym zakątkom nieba, bo zjawiska, które rejestrują, trwają niezwykle krótko. To dlatego nie mają osłon, jako jedyne na Roque de los Muchachos – tłumaczy przewodnik Angelo, który wtajemnicza nas w sekrety jednego z najważniejszych obserwatoriów astronomicznych. Ponad 20 teleskopów rozsianych jest wzdłuż krawędzi kaldery Taburiente i będącego jej kulminacją Roque de los Muchachos (2426 m n.p.m.), najwyższego szczytu wyspy La Palma.

Najlepsze miejsce do nocnych obserwacji

Na wysokogórskim pustkowiu dokonano licznych odkryć. Za pomocą Wielkiego Teleskopu Kanaryjskiego (GTC) – w chwili uruchomienia w 2009 r. największego tego typu urządzenia na świecie – zaobserwowano niedawno gromadę galaktyk będącą cennym źródłem wiedzy o początkach wszechświata.

– Teleskop Williama Herschela miał wkład w badania czarnych dziur, dzięki Newtonowi i Galileo dokonano obserwacji egzoplanet, MAGIC pozwala zajrzeć do najodleglejszych galaktyk – wylicza Angelo. – Szwedzki Teleskop Solarny uchodzi za jeden z lepszych na świecie. Choć badania Słońca są akurat domeną obserwatorium na Teide – przyznaje przewodnik. Stożek mierzącego 3715 m wulkanu na Teneryfie widzimy gołym okiem – przebija przykrywającą dziś Atlantyk pierzynę chmur o 130 km na południowy wschód od nas.

Roque de los Muchachos, mimo że niższy o prawie 1300 m, to lepsze miejsce do nocnych obserwacji. Ba, zdaniem wielu jedno z dwóch – obok wulkanu Manua Kea na Hawajach – najlepszych na świecie! Powód? Mrok najwyższej próby, o który dba się jak o skarb.

– La Palma jako pierwsza na świecie, już w 1985 roku, wprowadziła przepisy o ochronie nocnego nieba – wyjaśnia Roberto, kierownik centrum dla odwiedzających. – Przestrzeń nad wyspą zamknięto dla samolotów, w latarniach ulicznych zainstalowano żarówki o żółtym odcieniu, zakazano instalowania lamp na wysokości powyżej 1000 m n.p.m. – wylicza.

Pejzaż okolic wulkanu San Antonio na południu wyspy to efekt erupcji z 1677 r. Zdjęcie Julia Zabrodzka

Nocami na La Palmie nieco wyżej tworzy się warstwa obłoków, która odbija światło z powrotem ku ziemi. – Początkowo nie wszyscy byli zadowoleni z ograniczeń – przyznaje Roberto. – Narzekano, że zahamują rozwój. Ale dziś palmeños są dumni z ciemnego nieba. I sami z niego korzystają. Wiesz, jak świetnie się śpi w takim mroku? – kończy Roberto.

W przedsionku kosmosu

Teraz, w południe, Roque de los Muchachos zalany jest światłem, więc po wyjściu z centrum dla odwiedzających mrużymy oczy. Okolice obserwatorium wyglądają jak przedsionek kosmosu – dokąd, żeby było śmieszniej, wjechaliśmy autem z miasta Santa Cruz nad oceanem, mijając na początku podjazdu znak: „Uwaga! Zakręty i obrywy skalne – kolejnych 48 km”. Na szczycie otaczają nas rdzawe skały i rumosz. Spomiędzy niskich krzewinek, niczym płomienie świec, ku gwiazdom strzelają wysokie na ponad metr kwiaty żmijowców rubinowych. Są ozdobą i symbolem kanaryjskich gór – poza dachem La Palmy występują tylko na Teide.

...