Adrszpaskie Skalne Miasta są jednym z najbardziej popularnych tego typu miejsc u naszych południowych sąsiadów.  Wielu turystów właśnie tu rozpoczyna swoją przygodę z labiryntami piaskowcowych skał, które rozciągają się aż po niemiecką Szwajcarię Saksońską. 

Labirynty potrafią zachwycić

Paradoksalnie to klęska ekologiczna przysporzyła temu rejonowi popularności. Był rok 1824, gdy wśród skał wybuchł wielki pożar, który długimi tygodniami trawił las i całą roślinność, jaką spotkał na swej drodze. Kiedy ostatnie, wypalone do cna polano dogorywało, widok był apokaliptyczny. Jednak to właśnie wtedy odsłoniły się skały w całym swoim majestacie, puściły skalne labirynty. Wąskie przesmyki stały się bardziej dostępne, a właściciele tych ziem nagle odkryli ten nieoszlifowany diament. Zaczęło się projektowanie i budowanie pierwszych szlaków turystycznych, które do dziś zachwycają gości. 

Adrszpaskie Skalne Miasta (Adršpašsko-teplické skály) są jednym z najbardziej popularnych tego typu miejsc u naszych południowych sąsiadów.  Wielu turystów właśnie tu rozpoczyna swoją przygodę z labiryntami piaskowcowych skał, które rozciągają się aż po niemiecką Szwajcarię Saksońską. Poniżej skupię się jednak na tych grupach skalnych, które leżą w bliskim sąsiedztwie Polski - są to Adrszpaskie Skalne Miasto, Teplickie Skalne Miasto oraz Ostaš. Wszystkie trzy leżą w odległości od 30 do 40 km od przejścia granicznego Kudowa Słone-Náchod. 

Całość leży na terenie rezerwatu przyrody (Národní přírodní rezervace Adršpašskoteplické skály). Chroni on leśny ekosystem z unikalnymi zbiorowiskami roślinnymi i zwierzęcymi oraz niezwykle cenną geomorfologicznie krainę. Zachwycające nas bloki piaskowcowe powstały -  podobnie jak nasze Góry Stołowe - w wyniku nierównej odporności skał na wietrzenie. Tym samym na przestrzeni tysięcy lat wiatr, mróz i woda wymodelowała liczne kaniony, zagłębienia, szczeliny, doliny i jaskinie. 

Przeczytaj nowe e-wydanie Magazynu Na Szczycie

I tak chodząc po Skalnych Czeskich Miastach, stajemy się widzami w ogromnym, naturalnym muzeum ziemi. Moje zmysły od dawna rozpalają też stare oznakowania szlaków, mozolnie kute w piaskowcowych skałach oraz wąskie stopnie. Nie wspominając już o tak charakterystycznej atrakcji Adrspachu, jak wąska Brama Gotycka wybudowana w 1839 roku rozkazem Ludwika Karela Nádhernego. To właśnie w tym miejscu znajdował się pierwotny wstęp do skał, a za bramą do dziś rozciąga się sieć chodników, mostów, kładek i schodków. To spektakularne miejsce, które wąskim gardłem wciąga wszystkich do środka labiryntu. 

Oferuje zróżnicowane szlakli. Pierwsze imponujące bloki skalne dostępne są nawet dla osób poruszających się na wózkach lub rodzin z małymi dziećmi. Dopiero im dalej w głąb, tym szlaki stają się bardziej problematyczne. 

[paywall]

Największymi atrakcjami oprócz monumentalnych formacji skalnych, takich jak Starosta i Starościna, Głowa Cukru czy Kochankowie, są również dwa górskie jeziorka na różnych poziomach, przez które przepływa rzeka Metuje. Po drodze tworzy ona dwa urocze wodospady. Jeden z nich ma aż 16 metrów i szczególnie okazale prezentuje się zimą jako lodospad. 

Niewielkie jeziorko na terenie skalnego miasta służyło w przeszłości do spławiania ściętych drzew. Jednak od czasu, gdy ponad 150 lat temu po jeziorku przepłynęła pierwsza łódka z turystami, sposób jego wykorzystania się zmienił. Aktualnie rejsy łódką organizowane są za dodatkową opłatą od maja do października.  

Były eksplorowane nieco później niż Adršpach, głównie ze względu na trudniejszy teren i bardziej niedostępne formacje skalne. Pierwsze wzmianki o turystyce w tej części rezerwatu pochodzą z początku XIX wieku, kiedy zaczęto tworzyć oznakowane ścieżki. Połączenie Teplickich Skał (Teplické skály) z Adrszpachem za pomocą Wilczego Wąwozu w XIX wieku okazało się przełomem, który sprawił, że region stał się jeszcze bardziej atrakcyjny dla podróżnych. 

Teplickie Skalne Miasto jest zdecydowanie mniej popularne i zatłoczone, choć przyznać trzeba, że i tu ludzi nie brakuje. Jego charakter jest jednak odmienny niż w przypadku Adrszpachu. Mamy tu do czynienia z pionowo strzelającymi w górę skalnymi murami, podczas gdy ścieżka poprowadzona jest w dole wąwozu z kilkoma możliwościami wyjścia na balkony widokowe.  To skalne miasto jest bardziej dzikie i zdecydowanie rozleglejsze, bo jego powierzchnia liczy blisko 1800 ha. 

Najmniej popularny wśród całej trójcy jest Ostaš, który darzę szczególnym sentymentem. Kilka lat temu wybraliśmy się tu z naszymi 3-letnimi wówczas bliźniakami, którzy z zapartym tchem przedreptali całą trasę. Około trzykilometrowy szlak obfituje w formacje skalne, labirynty, sekretne przejścia, czeluści i tarasy widokowe. Atrakcji jest tyle, że po całej wycieczce mieliśmy wrażenie, że przeszliśmy 10 razy więcej kilometrów. 

Zwiedzanie Ostaša można podzielić na etapy. Dolny Labirynt (Dolní labyrint) to łatwa i stosunkowo krótka trasa prowadząca przez skalne przejścia i wąwozy. Można tu podziwiać naturalne formacje skalne o niezwykłych kształtach, np. Czaszkę i Słonia. Z kolei Górny Labirynt (Horní labyrint) i Skalna Korona (Skalní koruna) są nieco bardziej wymagającymi trasami z pięknymi punktami widokowymi. Można z nich podziwiać okoliczne pasma górskie.

Dla chętnych jest do zrobienia wariant pieszy łączący wszystkie Skalne Miasta. Połączenie Adrszpachu z Teplickimi Skałami to około 10-kilometrowa trasa prowadząca przez Vlčí rokle (Wilczy Wąwóz). Natomiast szlak do Ostasza liczy 15 km. 

Czeskie Skalne Miasta warto odwiedzić o każdej porze roku. Wiosną, gdy przyroda budzi się do życia. Latem, kiedy słońce oświetla piaskowcowe ściany. Jesienią, bo wtedy skały toną w złotych liściach, a zimą, pokrywa je śnieżna pierzyna, tworząc bajkowy krajobraz. 

Czeskie skalne miasta – Adršpašské skály, Teplické skály i Broumovské stěny – to nie tylko zapierające dech w piersiach formacje skalne, ale także miejsca pełne legend, tajemnic i fascynującej historii eksploracji. Przez wieki przyciągały one wędrowców, osadników, pustelników i poszukiwaczy przygód. 

Przed boomem turystycznym były schronieniem dla zbiegów oraz ukrywających się podczas wojen mieszkańców pobliskich wsi. Nie dziwi zatem fakt, że obrosły legendami i podawanymi z pokolenia na pokolenie przekazami – o duchach, rycerzach, ukrytych skarbach. 

Jedną z żywych legend jest ta o skarbie ukrytym w Wilczym Wąwozie. Głosi ona, że w dawnych czasach ukrył się tu zbuntowany rycerz wraz ze swoim zastępem. Podobno zrabował wielki skarb, który zakopał wśród skał. Miejscowi pasterze opowiadali, że czasem w nocy można zobaczyć błędne ogniki – to dusze rycerzy pilnujących złota. Wielu poszukiwaczy próbowało odnaleźć skarb, ale nikomu to się nie udało.

Pod koniec XIX w./ w Adrszpachu i Teplickich Skałach zaczęli pojawiać się pierwsi wspinacze. Przybyli z Saksonii – kolebki wspinaczki sportowej. Grupa pod kierownictwem Willy’ho Adama dokonała pierwszej wspinaczki 20 maja 1923 roku na wieżę skalną Król. 

Piaskowcowe ściany stanowiły wyjątkowe wyzwanie, a w latach 20. XX wieku region ten stał się jednym z najważniejszych centrów wspinaczkowych Europy Środkowej. 

Do dziś wspinanie w piaskowcach obostrzone jest licznymi zasadami - to m.in. zakaz wspinania po deszczu, a także zakaz osadzania twardej asekuracji w postaci kości, friendów.

Te surowe reguły wspinania dotyczą skansenu środkowo-europejskiego: piaskowców nad Łabą w Szwajcarii Saksońskiej, w Czechach – Labak (Labskie Udoli), Czeski Raj, Prachowskie Skały, Teplice, Adrspach i nasza Hejszowina (Góry Stołowe). Chodzi o ochronę skał piaskowcowych, niezwykle podatnych na mechaniczne uszkodzenia. 

Warto zwrócić uwagę na wielkie kolucha zjazdowe zaznaczające koniec drogi wspinaczkowej. Niektóre pamiętają chyba pierwszych zdobywców…

Dojazd 

Aby dotrzeć do Skalnych Miast w Czechach najlepiej przekroczyć przejście graniczne w Kudowie-Zdroju/Náchod, a następnie kierować się drogą nr 303 w stronę miejscowości Police nad Metují lub Teplice nad Metují. Znajdujące się niedaleko szlaków wejściowych parkingi są płatne. 

Z Kudowy-Zdroju do Náchodu kursują też regularnie autobusy. Z Náchodu można skorzystać z pociągu do stacji Teplice nad Metují. Podróż koleją trwa ok. pół godziny i kosztuje 29 koron czeskich (CZK). Natomiast do Adršpach pojedziemy ok. 40 min za 50 CZK. Przy planowaniu podróży transportem publicznym, polecam korzystanie  z czeskiej wyszukiwarki połączeń dostępnej na stronie www.idos.cz, która obsługuje zarówno połączenia autobusowe, jak i kolejowe. Warto wiedzieć, że Czesi mają mocno rozbudowaną i doskonale oznakowaną sieć szlaków rowerowych. 

Bilety wstępu

Wstęp do Skalnych Czeskich Miast jest płatny. Teplickie Skały - bilet normalny kosztuje 110 CZK, a ulgowy 60 CZK. Adrszpaskie Skalne Miasto: odpowiednio 180 CZK, a ulgowy 120 CZK (dzieci do lat 15). 

Tekst ukazał się w wydaniu nr 03/2025