Mała Fatra i znajdująca się u jej podnóży Dolina Vrátna zachwycają o każdej porze roku. W moim górskim rankingu znajdują się one w ścisłej czołówce miejsc, które koniecznie trzeba odwiedzić. Zapraszam do północnej Słowacji, gdzie urodził się sam Janosik. 

Kraina Janosika 

Vrátna dolina jest piękna wiosną, w odcieniach soczystej zieleni z połaciami śniegu zalegającego w żlebach i na północnych stokach. Robi wrażenie latem, gdy na wietrze kołyszą się źdźbła traw porastających partie halne. Oczarowuje jesienią, kiedy w dole snują się mgły, a czerwień buków dominuje w krajobrazie doliny. Z kolei zimą pozwala na szereg aktywności – od trekkingu przez narciarstwo, po skitury i wspinaczkę lodową. 

Cały masyw Małej Fatry dzieli się na dwie części: Fatrę Krywańską (z dominującym szczytem Wielki Krywań) i Luczańską. To właśnie w pierwszej z nich znajduje się Vrátna dolina. Wyróżnia ją nie tylko dzikość i dziewiczość krajobrazów, ale także łatwy dostęp do wielu szlaków o zróżnicowanym stopniu trudności. To jest ważne zwłaszcza w kontekście rodzinnych wędrówek. 

Dlatego w tym tekście skupię się na turystyce z naszymi dziećmi – siedmioletnimi Heniem i Beniem oraz dwuletnią Tosią. Ci, którzy mają małe pociechy, muszą w szczególny sposób planować swoje outdoorowe aktywności. Poza klasyczną marszrutą informacja o wycieczce musi jeszcze uwzględniać potencjalne punkty odwrotu, a także toalety, bufet oraz wszelkie atrakcje. Jednym słowem planowanie trekkingu z dziećmi to wyższy level.

Jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w dolinie są Diery, czyli system wąwozów i wodospadów rozciągający się u stóp Rozsutca. Tutejsze formacje skalne zostały wyrzeźbione przez Dierový potok. Wiosną i latem, kiedy woda jest najobfitsza, widoki są szczególnie spektakularne. Diery to także świetne miejsce na początek dłuższej wędrówki w kierunku Wielkiego (słow. Veľký Rozsutec, 1610 m n.p.m.) lub Małego Rozsutca (słow. Malý Rozsutec, 1343 m n.p.m.). 

[paywall] 

W zależności od naszej kondycji oraz determinacji najmłodszych, w Dierach można zatoczyć pętlę, wykorzystując niebieski, żółty oraz zielony szlak. Miejscem startu może być miejscowość Stefanova lub Terchova, gdzie zostawimy auto na płatnym parkingu i ruszymy bezpośrednio na trasę. Pomiędzy Górnymi a Dolnymi Dierami znajduje się także szałas oraz koliba w których można się posilić, a latem zorganizować przyjemny piknik. Punkty gastronomiczne znajdują się bowiem na malowniczo położonej przełęczy ze sporej wielkości polaną.

Kolejka gondolowa to obowiązkowy punkt każdej wycieczki w Dolinie Vrátnej. Startuje z dolnej stacji Vrátna (ok. 750 m n.p.m.) i wjeżdża na wysokość 1494 m n.p.m. Stąd roztacza się przepiękny widok na okoliczne szczyty. Wjazd gondolą to atrakcja sama w sobie, szczególnie dla dzieci. Dostając się niemalże na grań szczytową, możemy ruszyć na dalszą wycieczkę, która ze względu na osiągniętą wysokość nie będzie już tak wymagająca. 

Proponuję ruszyć szlakiem czerwonym na wschód w stronę szczytu Chleb (1646 m n.p.m.). Z niego roztaczają się fantastyczne widoki na główny grzbiet Małej Fatry, w tym najwyższy szczyt Wielki Krywań (Veľký Kriváň, 1709 m n.p.m.), Stoh (1608 m n.p.m.) czy Rozsutce. Widać stąd również idealnie Tatry Zachodnie i Wysokie oraz Beskid Żywiecki i Śląsko-Morawski, a także Góry Choczańskie z charakterystycznym Wielkim Choczem (Veľký Choč, 1611 m n.p.m.) i Niżne Tatry (Nízke Tatry) z Ďumbierem (2043 m n.p.m.) i Chopokiem (2024 m n.p.m.). 

By nie wracać tą samą drogą do kolejki, warto pójść granią do miejsca, gdzie na południe odchodzi żółty szlak – to Sedlo za Hromovým (1603 m n.p.m.). Stąd schodzimy do Chaty pod Chlebem (Chata pod Chlebom, 1415 m n.p.m.). Ze schroniska możemy wrócić na grań zielonym łącznikiem. Tym samym będziemy trawersować stoki szczytu południową stroną.

Oczywiście, gdy wyjdziemy z gondoli, to jak magnes przyciąga najwyższy szczyt masywu – wspomniany już przeze mnie Wielki Krywań (nie mylić z tatrzańskim Krywaniem, narodową górą Słowaków). Nie jest szczytem wymagającym technicznego przygotowania, a że rozpala wyobraźnię dziecka, bo jest tym „naj”, warto na niego wejść. To tylko trzy kwadranse wędrówki z górnej stacji kolejki. 

Natomiast zimą dla narciarzy Chleb to także ważny punkt na mapie białego szaleństwa w Małej Fatrze. Stoki są dość wymagające ze względu na spore nastromienie. Łatwiejszą opcję narciarską znajdziemy na stokach Gruni (Poludňový grúň, 1450 m n.p.m.), gdzie spokojnie poradzą sobie nawet początkujący narciarze. Pod górą także znajduje się klimatyczne schronisko (Chata na Grúni, 970 m n.p.m.). 

Na początku Doliny Vrátnej znajduje się malowniczy skalny wąwóz z licznymi punktami widokowymi – to amfiteatr Tiesňavy (567 m n.p.m.). Spacer wzdłuż rzeki i podziwianie pionowych ścian to atrakcja, która nie wymaga dużego wysiłku, a zapewnia wielkie wrażenia estetyczne. 

Dla tych, którzy chcą zerknąć na dolinę z góry, polecam niebieski szlak prowadzący na Malé nocľahy (1005 m n.p.m.). Znajdziemy tu sporo punktów widokowych na główną grań Małej Fatry z licznych wychodni skalnych.

Natomiast słynne i charakterystyczne Rozsutce na pewno trzeba podzielić na dwie części. Otóż Wielki Rozsutec (Veľký Rozsutec, 1610 m n.p.m.) może być zbyt dużym wyzwaniem dla małych dzieci. Odradzam go głównie ze względu na strome podejścia i szalenie eksponowane odcinki. To długa i wymagająca wycieczka. 

By jednak zasmakować wysokogórskiej przygody polecam wejście na niższy szczyt – Mały Rozsutec (Malý Rozsutec, 1343 m n.p.m.). Szlak na oba szczyty, prowadzący z wąwozów Diery, rozchodzi się dopiero na przełęczy – sedlo Medzirozsutce (ok. 1200 m n.p.m.). To świetne miejsce na odpoczynek. Stąd już rzut beretem na mniejszy wierzchołek. Jest on wprawdzie niższy i mniej wymagający, ale jego skalny charakter dodaje wycieczce mały dreszczyk – idealny, by zniechęcić do gór najmłodszych. 

A jak komuś mało, to polecam Muzeum Janosika. Bo to właśnie z Terchovej pochodził słynny góralski rozbójnik. Swojego sławnego krajana mieszkańcy uwiecznili również w monumentalnej rzeźbie, która stoi u wejścia do Doliny Vrátnej. 

Juraj Janosik, sławny zbójnik i obrońca biednych, urodził się w 1688 roku w jednym z terchowskich przysiółków, leżących po stronie Pogórza Kisuckiego (Kysucká vrchovina). Pomnik, zmarłego w wieku zaledwie 25 lat Janosika, wznosi się na zielonym wzgórzu nad drogą do doliny. Wykonany został w 1988 roku (na 300. rocznicę urodzin) z blachy stalowej i mierzy 7,5 metra wysokości. Jego autorem jest rzeźbiarz Ján Kulich. 

Polecam Małą Fatrę na rodzinne wycieczki. Nie znam nikogo, kto poczułby się rozczarowany tymi górami. Będziecie zadowoleni, a może nawet zachwyceni. 

Diery 

To zespół głębokich dolin o charakterze skalnych wąwozów w Krywańskiej części Małej Fatry. Położony jest pomiędzy masywami Małego i Wielkiego Rozsutca oraz Bobotów. Nazwa w języku słowackim oznacza "dziury", co dobrze oddaje charakter tych obiektów. Dzielą się na trzy części:

• Dolne Diery – najłatwiejsza i najbardziej dostępna część, idealna dla rodzin z dziećmi. Malownicze ścieżki prowadzą przez wąwozy z drewnianymi kładkami i mostkami - to istny raj dla dzieci. Należy tylko uważać przy temperaturach oscylujących w granicy zera, bowiem kładki mogą być śliskie.
• Górne Diery – bardziej wymagający odcinek z metalowymi drabinkami i łańcuchami, prowadzący przez strome skalne przesmyki. Ten odcinek polecamy dla rodziców o stalowych nerwach. Drabinki mają bowiem… minimalistyczny charakter i tworzą system zawieszony nad wartko płynącym potokiem.
• Nowe Diery – mniej popularna, ale równie urokliwa część szlaku, oferująca ciszę i bliskość natury.

Dojazd

Dolina Vrátna znajduje się około 200 km od Krakowa, co czyni ją dogodnym celem dla polskich turystów. Najłatwiej dotrzeć tu samochodem. Najpierw jedziemy zakopianką, a potem w Skawie kierujemy się „siódemką” na Jabłonkę, gdzie skręcamy na drogę wojewódzką nr 962 do przejścia granicznego w Lipnicy Wielkiej. Na Słowacji wg wskazań GPS jedziemy drogami nr 78, 520, 2240 i 583 do Terchovej. Im wyższy numer drogi, tym standard niższy.     

Noclegi

W okolicy znajduje się wiele pensjonatów i schronisk, m.in. w Terchovej i w samej Dolinie Vrátnej. Latem warto wcześniej zarezerwować nocleg, gdy ruch turystyczny jest największy. My podróżując z dziećmi szczególnie polecamy Hotel Boboty – nocleg ze śniadaniem, basen, zniżki na karnety narciarskie.

Hotel Boboty

Vrátna 515, Terchová

tel. +421 902 969 205

cena: od 280 zł/pokój 2-os. 

Atrakcje 

Park linowy w Terchovej – doskonała zabawa dla dzieci i dorosłych, z trasami o różnym stopniu trudności. 

Muzeum Janosika w Terchovej – edukacyjna wycieczka, która przybliża historię słynnego słowackiego zbójnika.