Bieg Ultra Granią Tatr - 71 km przez niemal całe polskie Tatry

71 km po niemal całych polskich Tatrach i ponad 5000 metrów sumy podbiegów. Do tego status najbardziej kultowego biegu górskiego w Polsce. Mówi się, że nie jesteś prawdziwym ultrasem, jeśli go nie ukończyłeś. Panie i Panowie, oto Bieg Ultra Granią Tatr.

Poniższy tekst ukazał się w wydaniu nr 5(32)/2023.

Na grani w rejonie Goryczkowej Czuby, w tle Kopy Liptowskie. Zdjęcie Katarzyna Gogler

Marzyłem o nim, odkąd zacząłem truchtać po osiedlowych ścieżkach. Ilekroć wędrowałem po Tatrach w sierpniowym skwarze, widok zdyszanych zawodników przebiegających po grani jak kozice, rozpalał zmysły i pobudzał wyobraźnię. Wszędzie ekspozycja, dużo skał, luźnych kamieni, znaczne przewyższenia i ta cholernie zmienna pogoda z upałem przeplatanym burzami.

Nic dziwnego, że w każdej edycji chętnych do startu jest trzykrotnie więcej niż pula 350 dostępnych miejsc. A dodatkowego prestiżu dodaje system kwalifikacji – losowanie poprzedzone zebraniem punktów weryfikacyjnych z innych biegów ultra (dłuższych niż 42 km) w Polsce i na świecie. No i to wyczekiwanie na swoją szansę, bowiem od pierwszej edycji w 2013 roku, bieg był rozgrywany co dwa lata. Ale to nie koniec. Nie wystarczy być cierpliwym i przejść przez restrykcyjne sito organizatorów. Trzeba jeszcze ukończyć tego potwora w limicie 16 godzin i 30 minut, czyli biegnąć od świtu do zmierzchu. Uciekając po drodze przed pośrednimi limitami na punktach kontrolnych.

- To co szaleńcy? Jesteście gotowi na długi tatrzański dzień? – zaczepia nas ironicznie kierowca busa wiozącego zawodników na Siwą Polanę.

Ku płonącym szczytom

Dokładnie tu, na wlocie do Doliny Chochołowskiej zaczynamy tak długo wyczekiwaną przygodę. Punktualnie o godz. 4.30. Jeszcze tylko kontrola obowiązkowego wyposażenia, m.in. długie spodnie w plecaku, rękawiczki czy folia NRC na wypadek załamania pogody i można odpalać czołówki. Nagle, kolorowa fala biegaczy wciąga mnie w las. Zaczęło się. Delikatnie, żeby dobrze poznać przeciwnika i wsłuchać się we własne tętno.

Lekki, siedmiokilometrowy podbieg pod schronisko na Polanie Chochołowskiej to jeden wielki hamulec ręczny. Kto teraz przeszarżuje z tempem, zapłaci frycowe za parę kilometrów.

- Jeśli myślisz, że biegniesz zbyt wolno, to jeszcze wyhamuj – słyszę za plecami porady od serca.

Cała trasa biegu poprowadzona jest technicznymi i nierzadko wąskimi szlakami. Zdjęcie Kuba Witos

A przecież to nawet nie są porządne góry. Łapanie wysokości to dopiero podejście na Grzesia (1653 m n.p.m.) i dalej na Rakoń (1879 m n.p.m.). Ale uwierzcie na słowo – warto było się zasapać na tym odcinku. Wschód słońca na Długim Upłazie wart jest miliona dolarów. Kula ognia przebija się przez płaską jak stół linię chmur, skręca nad poszarpane granie i prowadzi nas na stromą kopułę Wołowca (2064 m n.p.m.).

Na tym etapie stawka biegaczy jest już mocno rozciągnięta. Czołówka minęła Jarząbczy Wierch (2137 m n.p.m.), a ja walczę o przetrwanie na technicznym zbiegu w kierunku Łopaty (1958 m n.p.m.). Zaś ogon tej ludzkiej stonogi wypełza znad kosówek ponad Wyżnią Chochołowską Doliną. I o dziwo, mając w nogach 16 km na dużych wysokościach, czuje się całkiem dobrze. Może to endorfiny tryskające po trzech godzinach wysiłku? Albo adrenalina buzująca we krwi na widok przebiegających obok kozic… i monstrualnej kopuły Starorobociańskiego Wierchu (2176 m n.p.m.). Nogi bolą już od samego patrzenia. Najpierw, jakby na zachętę, dostajemy przyjemny zbieg na Kończysty Wierch (2003 m n.p.m.). Wiatr we włosach, promienie słońca muskają skórę, świstaki zawijają w te sreberka. A chwilę później, jakby obuchem w głowę, wyrasta ta piramida Starorobociańskiego. Najwyższa w polskiej części Tatr Zachodnich. Przyznaję, tuż już zaczynam czuć mięśnie. I z dziką satysfakcją odbieram gratulacje od sędziego na szczycie.

- To sobie teraz dobijesz udka. Ósemeczka szybko w dół do Kościeliskiej – rzuca na odchodne, podkręcając wąsa.

Miał na myśli rzecz jasna kilometry. I pominął przedzieranie się przez skalistą grań Ornaku, gdzie prędzej używa się rąk niż myśli o bieganiu. W przeciwieństwie do desantu z Iwaniackiej Przełęczy (1461 m n.p.m.), gdzie lecę na łeb, na szyję. Po błocie, śliskich kamieniach, wprost na pierwszy punkt żywieniowy przy schronisku na Hali Ornak.

Po wybiegnięciu z Doliny Chochołowskiej wita nas przepiękny wschód słońca. Zdjęcie Kuba Witos

Ciemniak z rekordem

Zegarek już piszczy oznajmiając 26 km. Od startu minęły 4 godziny i 45 minut. Wobec limitu wynoszącego na tym etapie 6 godzin, jest dużo lepiej niż się spodziewałem. Bilans zapasów? Połknąłem dwa żele, jednego batona i wypiłem ponad dwa litry izotoniku. Dlatego na kolejny odcinek muszę wyjść zatankowanym pod korek, nie tylko w bukłaku.

Przede mną podejście na Ciemniak (2096 m n.p.m.), czyli największa dzida na trasie. Blisko 1000 metrów pionu na niespełna siedmiu kilometrach. Przez zacienioną Dolinę Tomanową, a wyżej, już w pełnym słońcu wypalającym resztki wody z ciała. Na zachętę organizator dołożył nagrodę specjalną - premię górską dla najszybszej kobiety i najszybszego mężczyzny na tym segmencie. Dodam tylko, że idąc spacerem, bez presji czasu, taka walka zajmuje ok. 4 godzin. A zwycięzca premii i jednocześnie całego biegu Tomasz Skupień przebiegł ten fragment w kosmicznym czasie 1:04.53! Cóż.. na mnie kolejny limit w Murowańcu też nie poczeka, więc tam, gdzie jeszcze mogę, to podbiegam. W bardziej stromych miejscach przechodzę do marszu i stukam kijami o te rozgrzane wapienie i dolomity, starając się utrzymać równe tempo.

- Nie zatrzymuj się, nie siadaj nawet na chwilę, bo już nie wstaniesz – kołaczą mi w głowie porady kumpla startującego przed dwoma laty.

Miał rację. Lepiej powoli, ale ciągle w ruchu. Dzięki temu na pierwszym z czterech szczytów Czerwonych Wierchów melduję się po godzinie i trzech kwadransach od wyjścia z Hali Ornak. Z czarnymi kropkami przed oczyma, ale jednak.

Teraz pójdzie szybciej. Hyc Krzesanica (2122 m n.p.m.), falowanie i spadanie przez Małołączniak (2096 m n.p.m.) i w samo południe jestem już na Kopie Kondrackiej (2004 m n.p.m.). Teoretycznie, przez duży tłok na szlaku, powinno być trudniej. Ale doping tych wszystkich turystów, nieustające brawa, okrzyki i poklepywanie po plecach dodają każdemu z zawodników dodatkowej mocy. Nawet nie wiem, kiedy przeleciałem przez Goryczkową Czubę (1913 m n.p.m.) i Kasprowy Wierch (1987 m n.p.m.) na tym bonusowym paliwie! Tak oto od najbliższego checkpointu dzieli mnie szybciutki zbieg na Halę Gąsienicową. Niezmiennie w szpalerze wiwatujących kibiców.

Piorunem na grań

Pod schroniskiem Murowaniec łapię poważny kryzys. W nogach mam już maraton, pokonany 50 minut przed limitem wyznaczonym na 9 i pół godziny. Siadam na ławach, wypijam chyba z litr coli, ale dopiero dwa talerze zupy pomidorowej stawiają mnie do pionu. W sam raz przed ostatnim poważnym wyzwaniem - przełęczą Krzyżne (2112 m n.p.m.).

Pierwsza runda to delikatne szturchanie, gdy przewijamy się przez Zadni Upłaz w trzewia Doliny Pańszczycy. Ostrzegawczy cios przyjmuję, widząc czarne chmury za plecami. Przy Czerwonym Stawie już grzmi, więc mamy nokaut. A zamiast panoramy Orlej Perci nad głową, widzę co najwyżej jakiś ciemny Mordor, do którego muszę wbiec z pierścieniem. Ale co mi tam, skoro padać zaczyna akurat na największym rumowisku. Skała staje się mokra dokładnie tam, gdzie trzeba użyć rąk. I już nawet nie mam złudzeń, że ta burza mnie ominie.

Wreszcie Krzyżne, słynące z genialnych widoków, wita mnie chmurą tak gęstą, że mógłbym ją nożem kroić. Spędzam tu dokładnie pięć sekund. I za poradą sędziego, który wraz z ratownikiem czeka na biegaczy na siodle, zaczynam bardzo ostrożny zbieg po kamieniach i płytach. Byle w dół, z dala od piorunów, do Buczynowej Dolinki.

Ulewa ustaje dopiero przed Wielkim Stawem w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Szybko mijam schronisko i człapiąc mokrymi butami zbiegam, ile sił w nogach do asfaltu przy Wodogrzmotach Mickiewicza na ostatni punkt żywieniowy. Z tak bardzo potrzebnymi kaloriami po tej nierównej walce na grani.

Zaraz czeka nas chwała

Znów można na chwilę usiąść, trochę wyschnąć i ogarnąć myśli przed finalnym etapem dzielącym mnie od mety.

- Jeszcze 14 kilometrów i czeka na was chwała – żegnają nas wolontariusze na odchodne.

Po tym co przeżyłem, to niemal błahostka. Ale wewnętrzny głos podpowiada „z szacunkiem panie Michałku”, bo szlak przez Rówień Waksmundzką potrafi wycisnąć z człowieka ostatnie siły. Szczególnie na początku, przez mokre zarośla i podbiegi wąskimi ścieżkami. Na szczęście im bliżej Doliny Suchej Wody i Polany Kopieniec, tym nawierzchnia jest wygodniejsza. Można puścić nogę prawie jak na asfalcie. I nawet lekki podbieg w stronę Przełęczy Nosalowej w promieniach zachodzącego słońca nie wydaje się taki straszny.

W końcu na ostatnich kilometrach biegnie się już głową, gdy do Kuźnic, niczym magnes, ciągnie mnie tona adrenaliny. Nie zwracam już uwagi, co i gdzie boli, tylko nasłuchuje wrzawy obok dyrekcji TPN. Tu spełniam swoje marzenie. Po 15 godzinach kończę przepiękną tatrzańską turę. Z medalem na szyi i gigantyczną satysfakcją. Po walce, kryzysie, burzy, potwornych podejściach, niekończących się zbiegach i epickim wschodzie słońca. Tak smakują najlepsze ultramaratony w górach. Spróbujcie tej przygody chociaż raz. Zwłaszcza, że od 2024 roku Bieg Ultra Granią Tatr będzie rozgrywany co roku.

SZÓSTA EDYCJA BIEGU ULTRA GRANIĄ TATR W LICZBACH 

• Z blisko 350 zawodników, którzy wystartowali z Siwej Polany, bieg ukończyło 221 osób

• 29 uczestników cofnięto z podejścia na Krzyżne w Tatrach Wysokich ze względu na burzę. Kontynuowali oni bieg do mety skróconą trasą, gdzie zostali sklasyfikowani po finiszerach, którzy zdążyli przebiec pełny dystans

• Najszybszymi wśród mężczyzn okazali się Jan Elantkowski oraz Tomek Skupień. Na metę wbiegli wspólnie po 9 godzinach 21 minutach i 44 sekundach

• Wśród kobiet z czasem 11 godzin 10 minut i 18 sekund tryumfowała Kinga Kwiatkowska, która jednocześnie ukończyła zawody na 10. miejscu w kategorii open

INFORMACJE PRAKTYCZNE 

Dojazd

Na Siwą Polanę, czyli wejście do Doliny Chochołowskiej kursują liczne busy z okolic zakopiańskiego dworca. Podobnie w rejon mety, czyli do Kuźnic. Jednak ze względu na budowę tzw. centrum przesiadkowego, nie ma dojazdu pod dolną stację kolejki linowej na Kasprowy Wierch. Warto więc rozważyć dojazd własnym autem w rejon ronda Jana Pawła II, gdzie w weekend parking jest darmowy. Polecam przyjechać wcześniej w związku z ograniczoną liczbą miejsc.

Noclegi

Schronisko PTTK na Polanie Chochołowskiej
tel. 660 144 510
www.chocholowska.com

Szlaki

Na potrzeby rekonesansu, treningu lub pieszej wycieczki, proponuję rozbić trasę biegu na trzy dni:

1 dzień:

Siwa Polana – Polana Chochołowska – Wołowiec – Starorobociański Wierch – Ornak – Schronisko PTTK na Hali Ornak, 26 km

2 dzień:

Schronisko PTTK na Hali Ornak – Czerwone Wierchy – Kasprowy Wierch – Schronisko PTTK Murowaniec, 16 km

3 dzień:

Schronisko PTTK Murowaniec – Przełęcz Krzyżne – Dolina Pięciu Stawów Polskich – Wodogrzmoty Mickiewicza – Rówień Waksmundzka – Kuźnice, 28 km

W wydaniu drukowanym ten artykuł znajdziesz pod tytułem "Nie zatrzymuj się, gdy biegniesz w chmurach".