Co zabrać na tatrzański szlak? Przygotuj się na każdą pogodę

Przełom lata i jesieni to doskonały okres na eksplorację tatrzańskich szlaków. By w pełni cieszyć się tym doświadczeniem, warto zadbać o zabezpieczenie kilku podstawowych kwestii. Przy odrobinie “szczęścia” trafimy na przymrozek, palące słońce, burzę z gradem, spadające kamienie, remont szlaku i awarię telefonu. Co zatem założyć na siebie i spakować do plecaka? 

Poniższy tekst ukazał się w wydaniu nr 5(32)/2023.

Wszystko zaczyna się od bielizny, a im bardziej wymagające warunki, tym istotniejsza jej rola. Przede wszystkim skład - żadnej bawełny oraz innych włókien absorbujących duże ilości wilgoci - odradzam wszelkie włókna celulozowe, np. lyocell, modal, bambus. Mentalnie bądźcie przygotowani zarówno na przemoczenie wskutek załamania pogody, jak i wyczerpujące podejścia w palącym słońcu. Sprawny transport wilgoci z dala od skóry to w takich warunkach fundamentalna kwestia, w przeciwnym wypadku narażacie się na otarcia, ale też wychłodzenie. Te, w konsekwencji, wpływają na sprawność, z jaką przemierzamy szlaki, zaburzają ocenę sytuacji… Kaskada drobnych błędów i niedopatrzeń na przestrzeni wielu godzin może wpędzić nas w niebezpieczny scenariusz. Dlatego dbałość o detale jest tak istotna. 

Koszulka i spodnie

Zamiast t-shirtów zdecydowanie polecam koszulkę z długim rękawem (zawsze można go podciągnąć), koszulę trekkingową lub tzw. sun hoodie, czyli bardzo lekki longsleeve, wyposażony dodatkowo w kaptur, dla jeszcze lepszej ochrony przed palącym słońcem. Doskonale sprawdzają się zarówno modele wykonane z włókien syntetycznych, wełny merino o niewielkiej gramaturze (125-170 g/m kw.) jak i wszelkie mieszanki tych dwóch materiałów łączące ich cechy.

Koszula damska Helikon-Tex Marigold
Zaprojektowano ją tak, by była jednocześnie lekka i wytrzymała podczas każdej aktywności oraz wygodnie dopasowywała się do kobiecej sylwetki. Cztery kieszenie zostały umieszczone w takich miejscach, by nie krępowały ruchów. Dwie na wysokości klatki piersiowej z zapięciem na guziki, a dwie na biodrach zapinane na zamki YKK. Ponadto ma dwie ukryte kieszenie po obu stronach. Dla wygody użytkownika koszula Marigold ma po wewnętrznej stronie wszyty fragment miękkiej tkaniny do czyszczenia okularów. Koszule damskie w ofercie Helikon-Tex zawdzięczają swoje nazwy kwiatom, w tym przypadku aksamitkom.
Cena: 289 zł

Spodnie powinny być wygodne, szybkoschnące, nie krępujące ruchów, a przy tym znosić bez trudu kontakt ze skałą na wyżej położonych szlakach lub w trakcje eksploracji jaskiń. Mnogość kieszeni i odpinane nogawki mają swoje zalety, lecz poruszając się w trudnym terenie docenicie minimalizm. Doskonale sprawdzają się zatem lekkie, nieskomplikowane modele z kolekcji górskich. Jeśli używacie plecaka z pasem biodrowym, najwygodniej będzie sięgnąć po spodnie pozbawione klasycznego paska ze szlufkami - to często źródło niepotrzebnego dyskomfortu. Decydując się na szorty pamiętajcie o zabezpieczeniu skóry nóg kremem z filtrem UV

Spodnie Fjällräven Vidda Pro Lite Trousers
Wygodne i zapewniające dobrą wentylację spodnie trekkingowe wykonane z materiału G-1000 Air Stretch, wzmocnione podwójną warstwą z tyłu i na kolanach. Regularny krój, profilowane kolana i lekko zwężane nogawki sprawiają, że te spodnie trekkingowe idealnie spisują się w cieplejsze dni. Duża ilość kieszeni, w tym otwarte kieszenie na dłonie, mieszkowe kieszenie na nogawkach zapinane na guziki, kieszeń na narzędzie wielofunkcyjne oraz wewnętrzna kieszeń na telefon komórkowy, zapewniają jeszcze większą funkcjonalność. Podobnie jak otwory na nakolanniki (oddzielne akcesorium) oraz regulowane mankiety nogawek.
Cena: 879 zł

Buty i skarpety

Buty niskie czy wysokie? Kierujcie się przede wszystkim własnymi preferencjami. Główne zalety półbutów to odczuwalnie niższa masa i lepsza wentylacja. Doskonale sprawdzą się tzw. buty podejściowe, czyli niskie, lecz oparte na sztywnej podeszwie, wiązane głęboko, do samych palców oraz o wzmocnionej cholewce, wytrzymującej częsty kontakt ze skałą. Na spacery po dolinach wystarczą lekkie buty biegowe. W obu przypadkach warto rozważyć stuptuty biegowe, zapobiegające wpadaniu drobnych kamieni do obuwia. 

Buty Chiruca Dynamic Force
Jeden z najbardziej wszechstronnych modeli, przygotowany z okazji 20-lecia obecności marki Chiruca w Polsce. Cholewki są wykonane z hydrofobizowanego nubuku i cordury o zwiększonej odporności na zabrudzenia. Miechowe języki ułatwiają dopasowanie butów i zabezpieczają przed wpadaniem kamieni. Buty są specjalnie wzmocnione na piętach i palcach. Membrana Gore-Tex zapewnia wodoszczelność z jednoczesnym odprowadzaniem potu, co wydatnie poprawia komfort nawet w ciepłe dni. Podeszwy Vibram Fusion CNR gwarantują bardzo dobrą przyczepność. Anatomiczne wkładki poprawiają wygodę i usprawniają transport wilgoci na zewnątrz butów. Rozmiary: 37-46. Waga: 670 g
Cena 899 zł

Ryzyko odparzeń i otarć zminimalizujecie, dobierając odpowiednie skarpety. Osobiście preferuję modele z linii biegowych, z domieszką wełny merino w składzie - są przyjemnie mięsiste i dobrze wypełniają wolną przestrzeń w bucie, bardzo sprawnie odprowadzając przy tym wilgoć. Wybór odpowiednich skarpet wysokiej jakości uważam za ważniejszy niż szukanie odpowiedzi na odwieczne pytania: but niski czy wysoki albo z membraną czy bez?. Moje osobiste preferencje: but niski, bez membrany (szybko zmoknie, szybko wyschnie), w razie potrzeby wsparty skarpetą membranową.

Ostatnia, bardzo istotna kwestia - rozmiar. Sama wkładka powinna być dłuższa nie mniej niż 15 mm od długości stopy. Taki zapas jest konieczny, by uniknąć bolesnego kontaktu czubków palców z wyściółką buta w czasie zejść.

Kurtka zewnętrzna i druga warstwa

Zależnie od prognozowanych warunków mam tu na myśli lekką wiatrówkę, tzw. windshirt lub, jeśli pogoda jest mniej łaskawa, lekką kurtkę membranową (w pełni wodo- oraz wiatroszczelną). Wiatróweczka odwdzięczy się niższą masą, odczuwalnie wyższą “oddychalnością”, lecz kosztem znikomej ochrony przed przemoczeniem. Ważne, by kurtka była w pełni kompatybilna z resztą ekwipunku, a więc kaptur współgrał z kaskiem a kieszenie nie kolidowały np. z pasem biodrowym i piersiowym plecaka. 

Druga warstwa. Midlayer. Lekka(!) bluza polarowa, którą założycie pod kurtkę, ruszając o świcie, wracając po zmroku lub w przypadku załamania pogody. Jej rolą jest delikatne dogrzanie systemu odzieży, jednak bez ryzyka niepotrzebnego przegrzania i przepocenia, np. w czasie podejść. Doskonale sprawdzają się w tej roli lekkie, przewiewne materiały o przestrzennej konstrukcji (np. Polartec Alpha). Oglądane pod światło sprawiają wrażenie półprzezroczystych i błyskawicznie transportują nadmiar ciepła i wilgoci z dala od skóry. Jeśli preferujecie model bez kaptura, pamiętajcie o zabraniu czapki lub buffa, by dogrzać głowę.

Bluza Odlo Tencia Mid Layer Full Zip
Wygodna i wszechstronna bluza, która świetnie utrzymuje ciepło i gwarantuje pełną swobodę ruchów. Wykonana z oddychającego polaru typu grid, który skutecznie odprowadza wilgoć, zapewniając ochronę przed przegrzaniem. Elastyczne mankiety zabezpieczają przed przedostawaniem się zimnego powietrza do środka. Zamek błyskawiczny na całej długości umożliwia łatwe i szybkie zakładanie oraz zdejmowanie.
Cena: 449,99 zł

Dodatki

Docieplenie postojowe. Celując w dni z dużą amplitudą temperatur świetnym uzupełnieniem będzie lekka kamizelka puchowa.

Rękawiczki. Muszą sprostać dwóm zadaniom, chronić dłonie przed urazami mechanicznymi (skały, łańcuchy, drabinki, stalowe liny) oraz wychłodzeniem. O tej porze roku preferuję modele przeznaczone na via ferraty, zdecydowanie z długimi palcami (nawet w wysokich temperaturach). 

Czapka. Z daszkiem lub kapelusz. Bezcenne narzędzie, chroni przed upałem oraz deszczem zalewającym oczy. 

Okulary przeciwsłoneczne. Bez wielkich wymagań, sprawdzi się dowolny sportowy model z przyciemnieniem 3. kategorii. Rada dla osób noszących okulary korekcyjne: zainwestujcie w korekcyjne fotochromy w sportowych oprawkach, to wynosi komfort przebywania na łonie natury na wyższy poziom. Serdecznie polecam.

Kask. W wyższych partiach to wyposażenie obowiązkowe. Najczęstszym zagrożeniem są luźne kamienie, usuwające się spod stóp innych turystów. Im większy ruch na szlaku, tym wyższe ryzyko ich strącenia, często ma to miejsce na tzw. przełączce pod Rysami oraz na Orlej Perci. Kamienie odrywają się również przy znikomym ruchu, np. po deszczu lub strącone przez kozice. W 2012 roku spadający kamień uszkodził łopaty śmigłowca TOPR, unieruchamiając go na kilka dni nad Zielonym Stawem Gąsienicowym.

Kask Petzl Boreo
Wytrzymały i wszechstronny kask przeznaczony do wspinaczki, alpinizmu, kanioningu, speleologii, na via ferrata itd. Gruba skorupa zapewnia optymalną odporność na uderzenia i zarysowania. Zwarty kształt odpowiada za zwiększoną ochronę przed spadającymi kamieniami, a także uderzeniami bocznymi, przednimi i tylnymi. Kask ma znakomitą wentylację, łatwą regulację i jest bardzo komfortowy. Dostępny w dwóch rozmiarach i pięciu kolorach (biały, szary, pomarańczowy, czerwony, niebieski). Ciężar: 300 – 330 g.
Cena: 349 zł

Telefon + powerbank. To jedno z najważniejszych narzędzi w sytuacji awaryjnej, a w terenie górskim poziom baterii potrafi błyskawicznie spadać z uwagi na kiepski zasięg.

Apteczka. Mała, lekka, do opanowania podstawowych urazów, które mogą popsuć dzień. Trochę plastrów, opatrunek, paracetamol, rękawiczki. Wszelkie poważne kontuzje i tak będą wymagały pomocy z zewnątrz. 

Czołówka. Zawsze. Nawet jeśli zakładacie powrót w porze obiadowej, wiele godzin przed zmrokiem. Zabierzcie czołówkę oraz jeden komplet zapasowych baterii. Przypominam również o zabezpieczeniu przed przypadkowym włączeniem w plecaku.

Nawigacja. W tej kwestii najwygodniejszym rozwiązaniem jest zegarek sportowy (ewentualnie smartfon) z wgraną wcześniej trasą plus papierowa mapa z busolą w klapie plecaka jako rozwiązanie awaryjne.

Zegarek Coros Vertix II
Duży ekran, imponujący czas pracy i dostęp do map w trybie offline – to tylko niektóre z wielu zalet zegarka Coros Vertix II. Ten pierwszy na świecie zegarek wyposażony w System Nawigacji Satelitarnej o podwójnej częstotliwości umożliwia dokładne określenie lokalizacji nawet w najtrudniejszych warunkach. Charakteryzuje się również odpornością na ekstremalne warunki atmosferyczne oraz zaawansowanymi funkcjami pomiaru tj. monitorowania tętna, poziomu tlenu we krwi, monitorowania snu oraz innych danych zdrowotnych. Unowocześniona wersja modelu pozwala odczuć różnicę w mocy obliczeniowej, a przejrzysty interfejs i cyfrowe pokrętło zapewniają komfort użytkowania.
Cena: 3399 zł

Kije. Nieobowiązkowe, lecz zalecane. Odciążają stawy, podnoszą bezpieczeństwo. Świetnie sprawdzają się modele biegowe, zauważalnie mniejsze po złożeniu i lżejsze od klasycznych, teleskopowych kijów trekkingowych.

Picie i jedzenie

Woda oraz prowiant. Mój preferowany zestaw to bukłak hydracyjny w plecaku plus mała butelka jako rezerwa. Okolice trzech litrów to rozsądny zapas na wielogodzinne wyjścia, zwłaszcza w cieplejsze dni. Co do prowiantu, w czasie intensywnego wysiłku celujcie w spożycie 200-250 kcal na godzinę. Pozwoli to uniknąć stanu określanego przez biegaczy mianem “ściany”. Pamiętajcie o słonych przekąskach, by uniknąć kurczy.

Gdzie to wszystko spakować? Najlepiej do plecaka o pojemności 25-30 litrów. Bagaż nie powinien być ciężki, więc sprawdzą się również modele bez pasa biodrowego. Ważne jednak, by plecak był po prostu wygodny oraz wyposażony w możliwość dobrego dopasowania do sylwetki. Tak, aby nie zaburzał balansu na trudnych technicznie odcinkach.

Plecak Salewa Alptrek 55 BP
Alptrek 55+10 to wygodny plecak trekkingowy wykonany z lekkiego, bardzo odpornego na ścieranie nylonu z w pełni regulowanym systemem nośnym i pojemnością 55 litrów. Jeśli zajdzie potrzeba przenoszenia większej ilości sprzętu, istnieje możliwość dodania dodatkowych dziesięciu litrów za pomocą zdejmowanej przegrody w klapie, która służy również jako oddzielna torba transportowa. System nośny Dry Back Custom ma regulowaną długość pleców oraz anatomicznie ukształtowane, wyściełane szelki i pas biodrowy. Ponadto szelki zapewniają optymalne dopasowanie pleców na długich dystansach, a płetwa biodrowa gwarantuje bardzo dobre przenoszenie obciążenia. Plecak wyposażony jest w wyjście na system hydracyjny, pokrowiec przeciwdeszczowy, praktyczną zdejmowaną siatkę do mocowania dodatkowego sprzętu i dolne paski mocujące matę do spania.
Cena: 1149,99 zł