Wielka historia tatrzańska Jana Kiełkowskiego

„Zdobycie Tatr” Jana Kiełkowskiego to seria książek poświęconych eksploracji tatrzańskich szczytów po obu stronach grani głównej. Do tej pory ukazały się trzy tomy obejmujące łącznie historię taternictwa do 1945 roku.

„Zdobycie Tatr” Jana Kiełkowskiego to seria książek poświęconych eksploracji tatrzańskich szczytów po obu stronach grani głównej. Do tej pory ukazały się trzy tomy obejmujące łącznie historię taternictwa do 1945 roku.

Nie było do tej pory w Polsce tak obszernego opracowania poświęconego „szczegółowej historii eksploracji alpinistycznej” Tatr. Jan Kiełkowski, pomysłodawca i autor cyklu, doskonale znał te góry: był taternikiem i wspinaczem skałkowym, dokonał wielu wejść nowymi drogami, przede wszystkim jednak dał się poznać jako niestrudzony „kronikarz gór”, piszący o nich liczne artykuły i przewodniki. Jeśli dodamy do tego jego zacięcie kartograficzne i archiwistyczne, staje się jasne, że był szczególnie predysponowany do napisania tego typu opracowania.

Cykl „Zdobycie Tatr” systematyzuje wiedzę o pierwszych (oraz ważniejszych kolejnych) zdobywcach poszczególnych, tatrzańskich wierzchołków. Do minimum ograniczono inne tematy. Nie znajdziemy tu wątków przyrodniczych, literackich czy poznawczo-turystycznych. Struktura serii podporządkowana została jednemu celowi. To, jak zaznacza we wstępnie do pierwszego tomu Jan Kiełkowski, „historia wejść na wszystkie szczyty, turnie, kazalnice i inne kulminacje, a także historia przejść wszystkich zboczy, urwisk oraz grani, w lecie […] i w zimie […], z podziałem na przejścia kobiece i męskie, w zespole i samotne, klasyczne, hakowe itp. – niezależnie od tego, jakimi motywami się kierowano”.

Można by więc nazwać tę rozpisaną na kilka tomów publikację suchym zestawieniem dat, nazwisk i celów, gdyby nie uatrakcyjniono jej treści licznymi rycinami, archiwalnymi pocztówkami, zdjęciami oraz obszernymi cytatami z zapisów historycznych.

Studiowanie kolejnych tomów „Zdobycia Tatr” (właśnie tak – studiowanie, bo żadne zestawienie, nawet bogato ilustrowane, nie nadaje się do lektury jednym ciągiem) przynosi ogrom wiedzy. Nie da się przecenić pracy włożonej w przygotowanie tych książek: trudu przewertowania mnóstwa źródeł historycznych, analizy niekiedy sprzecznych danych, dobierania cytatów i ilustracji. Podziw budzi podana na końcu każdego rozdziału obszerna bibliografia, z której można czerpać garściami. Szkoda natomiast, że zabrakło miejsca na indeks nazwisk i nazw topograficznych.

„Zdobycie Tatr” to bezprecedensowe przedsięwzięcie i choćby za to należą się słowa uznania. Trzeba jednak zaznaczyć, że publikacja ta nie jest skierowana do zwykłego turysty. Zainteresuje przede wszystkim tych, co dobrze znają topografię Tatr i chcieliby bardziej szczegółowo poznać historię eksploracji poszczególnych szczytów i grani. Z tomów, które ukazały się do tej pory, dla szerszego kręgu odbiorców najciekawszy będzie ten pierwszy, dotyczący czasów pionierów, które zawsze otacza aura tajemniczości.

Seria „Zdobycie Tatr” w zamierzeniach miała się zamknąć w siedmiu tomach. Śmierć Jana Kiełkowskiego w kwietniu 2020 r. postawiła te plany pod znakiem zapytania. Jesienią ukaże się czwarty tom, który autor zdążył przygotować. Na razie nie wiadomo, czy będzie ciąg dalszy.

Jan Kiełkowski, „Zdobycie Tatr”. Tom I: do roku 1903. Tom II: 1904-1925. Tom III: 1926-1945, Stapis 2018-20.

Cena każdego tomu: 59,90 zł

Ocena: 5/6